Czym jest gorączka?

Podejmując walkę z gorączką powinniśmy zapoznać się z definicją prawidłowej temperatury ciała:

• temperatura mierzona w ustach 35,5–37,5 stopnia C
• temperatura mierzona w odbycie 36,6–38,0 stopnia C
• temperatura mierzona w uchu ucho-błona bębenkowa 35,8–38,0 stopnia C
• temperatura mierzona w dole pachowym 34,7–37,3 stopnia C

O gorączce u dziecka mówimy w przypadku temperatury powyżej 38 stopni C, o wysokiej gorączce przy temperaturze powyżej 39 stopni C (do temperatury mierzonej w odbytnicy należy dodać 0,5 stopnia C, w ustach 0,3 stopnia C). 

Leczenie gorączki 

O ile stan podgorączkowy u dziecka często działa korzystnie, pobudzając układ odpornościowy, o tyle już sama gorączka osłabia organizm, dlatego należy ją obniżać (w pewnych sytuacjach u dzieci stosujemy również leki przeciwgorączkowe już w przypadku stanu podgorączkowego, np. drgawki gorączkowe w przeszłości).

Dawkowanie leków przeciwgorączkowych

W pierwszej kolejności obniżamy temperaturę ciała stosując leki przeciwgorączkowe. Leki przeciwgorączkowe u dzieci dawkuje się ze względu na masę ciała. Pamiętaj, lek nie podziała jeśli nie podamy go w odpowiedniej dawce. Najczęściej na preparatach zapisane są przedziały wagowe i dawki leków, ale dokładniejszą metodą jest dawkowanie leków precyzyjnie na kg masy ciała.

Paracetamol doustnie 10-15 mg/kg mc na dawkę
(maksymalna dawka jednorazowa 1000 mg) co 4-6 h
(maksymalna dawka dobowa 60 mg/kg mc)

Paracetamol doodbytniczo 20-25 mg/kg mc na dawkę
(maksymalna dawka jednorazowa 1000mg) co 6-8 h
(maksymalna dawka dobowa 60 mg/kg mc)

Ibuprofen doustnie i doodbytniczo 10 mg/kg mc na dawkę co 6-8 h
(maksymalna dawka dobowa 40 mg/kg mc)

Jeżeli mały pacjent waży, np. 8 kg to:

• Ibuprofenu powinien otrzymać 8 x 10 mg = 80 mg
• Paracetamolu doustnego 8 x 15 mg = 120 mg
• Paracetamolu doodbytniczego 8 x 25 mg = 200 mg

Preparaty przeciwgorączkowe lepiej stosować w postaci bardziej stężonej – musimy podać wówczas mniejszą objętość leku. Ibuprofen w formie stężonej występuje w pod nazwą handlową np. Ibum forte; Nurofen forte; Mig dla dzieci forte. W preparacie forte mamy 200 mg leku w 5 ml syropu. (w preparacie mniej stężonym mamy 100 mg leku w 5 ml). Paracetamol w formie stężonej występuje pod nazwą handlową Pedicetamol (w preparacie mamy 100 mg leku w 1ml).

Przykład: Dziecko o wadze 8 kg musi otrzymać 80 mg ibuprofenu lub 120 mg paracetamolu doustnego – ile to ml? Układamy proporcje:

200 mg ibuprofenu – 5ml syropu
80 mg ibuprofenu – x
x = 2 ml syropu (powinien) otrzymać maluch

100 mg paracetamolu – 1 ml syropu
120 mg paracetamolu – x
x=1,2 ml syropu (powinien) otrzymać maluch

Preparaty Paracetamolu i Ibuprofenu można stosować naprzemiennie celem intensyfikacji leczenia.

Inne metody  

Dodatkowo w warunkach domowych po podaniu leków przeciwgorączkowych możemy zastosować tradycyjne metody obniżania temperatury:

• kąpiel w letniej wodzie (temp. wody niższa od temp. ciała o 2-3 stopnie C) przez około 10-15 minut
• wilgotne okłady na czoło
• wilgotne okłady na pachwiny; pachy; kark
• pojenie chłodnymi płynami
• unikanie przegrzewania dziecka, dziecka nie należy zbyt grubo ubierać. Pomieszczenie, w którym przebywa pacjent powinno być regularnie wietrzone z utrzymaną stałą temp. około 20 stopni C.

Na co zwrócić uwagę podczas gorączki?

W przypadku podwyższonej temperatury u dziecka zawsze należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• Każde dziecko z podwyższoną temperaturą ciała może być drażliwe, ale utrzymująca się drażliwość lub nieukojony płacz dziecka albo jego nasilona ospałość, senność lub trudność w wybudzeniu powinny wzbudzić czujność. Najczęściej apatia w przypadku dzieci mija po obniżeniu temperatury ciała.
• Kolejnym aspektem jest reakcja na leki przeciwgorączkowe. Temperatura powinna obniżać się po podaniu leków. Im wyższa temperatura, tym spada wolniej i musimy zastosować zarówno metody farmakologiczne (leki przeciwgorączkowe), jak i fizykalne (np. zimne okłady) do jej obniżenia. Jeżeli temperatura nie ulega obniżeniu po podaniu leków przeciwgorączkowych w prawidłowych dawkach istotna jest konsultacja lekarska.
• Czy Twoje dziecko przyjmuje płyny w wystarczającej ilości? Jeżeli maluch pije w tym stanie mniej niż zwykle powinien być oceniony przez lekarza, gdyż nawet przy błahej infekcji wirusowej groźne dla dziecka będzie samo odwodnienie.
• Należy zwrócić uwagę na ilość, zapach i wygląd oddawanego moczu przez dziecko. Zmniejszona ilość może towarzyszyć odwodnieniu. Zaś brzydki zapach bądź wzmożone zabarwienie może sugerować zakażenie w układzie moczowym. Szczególnie powinniśmy zwrócić uwagę na mocz w przypadku braku innych objawów infekcji u dziecka, będących możliwą potencjalną przyczyną gorączki np. katar, kaszel.
• Czujność u rodziców powinny wzbudzić jakiekolwiek zmiany skórne bądź wysypka. Jeżeli na skórze malucha pojawiają się drobne kropeczki bądź plamy nieblednące pod wpływem ucisku palcem NATYCHMIAST skontaktuj się z lekarzem.
• Niepokój powinien wzbudzić przyspieszony oddech u dziecka, nie uspokajający się po podaniu leków przeciwgorączkowych. Jeżeli dziecko ,,ciężko oddycha” powinno być zbadane przez lekarza.
• Gorączka jest bardziej niebezpieczna im młodsze dziecko, dlatego rodzice maluchów <6. m-ca życia zawsze w trybie natychmiastowym powinni zgłosić się do lekarza w razie pojawienia się wysokiej temperatury. Pamiętajmy, że zbyt ciepłe ubranie, energiczna zabawa, intensywny płacz również mogą zawyżać pomiary. W takiej sytuacji wyeliminujmy takie czynniki i ponownie zmierzmy temperaturę.
• Pilnej konsultacji lekarskiej wymaga również gorączka utrzymująca się powyżej 3. doby.

Dagmara Smektała-Smakulska